در این مطلب خواهیم گفت ایمنی مبتنی بر رفتار چیست و چرا اینقدر مهم جلوه میکند. تفاوت ایمنی مبتنی بر رفتار با ایمنی سنتی و باورهای مدیران سنتی را خواهیم گفت و نتایج مثبت و ارزنده پیادهسازی سیستم مدیریت مبتنی بر رفتار را بررسی خواهیم کرد.
برای آنکه بدانیم ایمنی مبتنی بر رفتار چیست باید ابتدا ایمنی سنتی و باورهایش را بشناسیم
ایمنی سنتی بر این باور است که:
- حوادث معلول شرایط است!
- اجبار در اجرای قوانین ایمنی را بهبود میبخشد!
- متخصصان ایمنی تامین کننده ایمنی کارگران هستد!
- کاهش آمار حوادث بیانگر عملکرد رضایت بخش ایمنی است!
- جستجو برای یافتن علل ریشهای حوادث منجر به بهبود ایمنی میشود!
- آگاهسازی کارکنان برای بهبود ایمنی کافی است!
- پاداش دادن ایمنی را ارتقا میدهد!
و بر مبنای این باورهاست که مدیران سنتی ایمنی سنتی را اینگونه به تصویر میکشند:
- ایمنی یک تقدم است نه یک ارزش!
- مدیریت ایمنی با مدیریت تولید و کیفیت و سایر واحدها متفاوت است!
- ایمنی به روش بهبود مستمر ارتقاء پیدا نمیکند!
و چون ایمنی سنتی به این دو اصل مهم اعتقادی ندارد:
- وجود فرهنگی در محیط کار که به اهمیت ایمنی معتقد باشد !
- وجود یک سیستم مدیریتی قوی و مسئولیت پذیر!
علی رغم همه تلاشهایش عاقبت در محیط کار شکست میخورد.
اما ایمنی مبتنی بر رفتار چیست که اینروزها اینقدر با اهمیت جلوه کرده است؟
در وهله اول فهم ایمنی مبتنی بر رفتار آسان بنظر میرسد اما مرحله اجرا و استقرار آن مشکل است.
ایمنی مبتنی بر رفتار چه چیزی هست؟!
- ابزاری عالی است برای جمع آوری اطلاعات در مورد کیفیت سیستم مدیریت ایمنی در صنعت.
- روشی علمی است برای آگاهی از اینکه چرا افراد برای ایمن بودن به روش خاصی رفتار میکنند؟
- هنگامی که ایمنی و حفاظت یک ارزش عمیق بشمار نمیآید اقداماتی در جهت ایجاد و استقرار فرهنگ فعال ایمنی ارائه مینماید.
و اما ایمنی مبتنی بر رفتار چه چیزی نیست؟!
- فقط در مورد مشاهدات و بازخورها نیست
- فقط در مورد رفتار کارکنان صف بحث نمیکند
- جایگزینی برای تکنیک مدیریت ریسک به روشهای سنتی نیست
- برای اثبات تقلب و دستکاریهای افراد و کنترل آزار دهنده آنان نیست
- برای مچ گیری کارکنان و اتهام زنی به آنان نیست
- تمرکز بر حوادث بدون توجه به رفتار کارکنان نیست
- فرایندی بدون نیاز به مداخله کارکنان نیست
ایمنی سنتی با بکارگیری تنها 4 اصل سعی میکند ایمنی در کارگاه استقرار یابد:
- تلاش در جهت کاهش خطرات
- وادار کردن کارگران به کارکردن با حفظ فاصله از خطرات
- حفاظت از کارگران یا هشدار به آنان در مورد خطرات
- آموزش به کارگران در مورد نحوه ایمن کارکردن در برابر خطرات
در حالیکه ایمنی مبتنی بر رفتار با استفاده هوشمندانه از 7 اصل مبتنی بر اصول مدیریت یکپارچه ایمنی را همچون ارزشی در سراسر عمر یک سازمان حفظ کرده و ارتقاء میدهد:
1ـ مدیریت راهبردی:
- خط مشی، ارزشها، تعهدات
اهداف و مقاصد ایمنی
هزینههای اجرای ایمنی
2ـ مسئولیت پذیری و پاسخگویی:
- مسئولیتهای مدیران و کارکنان
مسئولیت اجرائی
3ـ سازماندهی ایمنی:
- کمیتههای ایمنی
- منابع انسانی ایمنی
- بودجه ایمنی
4ـ اقدامات ایمنی:
- اقدامات عمومی و اقدامات اختصاصی در هر شغل
- نظم کارگاهی
- پیمانکاران
- فوریتها (اقدامات لازم در زمان وقوع حوادث)
5ـ بهبود و ارتقاء ایمنی:
- فرایند طراحی، اجرا، بررسی، اقدام (PDCA)
- فرآیند بررسی حوادث
- فرآیند بازرسی / ممیزی ایمنی
6ـ آموزش ایمنی:
- بر اساس نیازهای ازقبل ارزیابی شده است
- از قبل طراحی و به روش موثری اجرا میشود
- هم برای مدیران و هم کارکنان است
- نتیجه آن قابل مشاهده در رفتارهای شغلی کارکنان است
7ـ ارتباطات ایمنی:
- انواع ارتباطات داخلی و خارجی
- روشهای ارتباطی و اثربخشی آنها
- تاثیر بر دریافت کنندگان پیام
نتایج مثبت پیاده سازی ایمنی مبتنی بر رفتار در محیط کار:
ایمنی مبتنی بر رفتار اگر بطور موثر در محیط کار به اجرا در آید این نتایج را به ثمر خواهد آورد:
- کاهش درصد ریسک حوادث
- کاهش تکرار و شدت حوادث
- افزایش درصد رفتارهای ایمن
- افزایش گزارش حوادث کوچک و near miss
- افزایش تعداد اظهار نظرها و سطح مشارکت کارکنان در ایمنی
- افزایش مسئولیت پذیری و پاسخگویی افراد در قبال رفتارهایشان
اصول اولیه سیستم مدیریت ایمنی مبتنی بر رفتار:
ایمنی مبتنی بر رفتار این اصول اولیه در علم مدیریت را سرلوحه کار خود قرار میدهد:
- اصل اول: شکست یا موفقیت یک سازمان بستگی به عملکرد همه کارکنان آن سازمان دارد.
- اصل دوم: موفقیت سازمان = عملکرد درست کارکنان
- اصل سوم: شکست سازمان = عملکرد نادرست کارکنان
- اصل چهارم: عملکرد = برآیند یک سری از رفتارها بصورت گروهی
در صورتی که ایمنی سنتی بیهوده و دائماً بدنبال “یک نفر مقصر” در زمان وقوع حادثه میگردد!